Moderna vivo

JAPANIO

Altiĝas la temperaturo

Ĉie en la mondo sentiĝas la forceja efiko pro la ellasado de karbon-dioksido estigata de la homa agado. Ĉe la orienta rando de Eŭrazio la situacio estas grava. Ĉar la japana insularo estas ĉirkaŭata de la maro, la indico de altiĝo de la temperaturo estas pli granda ol la meznombra kvanto. Dum la lastaj 100 jaroj ĝi altiĝis je 1,1 celsiaj gradoj.

Laŭ la varmiĝo de la akvo en la Filipina Maro, multe da marakvo vaporiĝas, kaj fariĝas grandegaj kirloj, el kiuj baldaŭ kreskas kaj formiĝas tropikaj ŝtormoj kaj tajfunoj. Ĉiujare, averaĝe 27 tajfunoj naskiĝas, kaj ĉirkaŭ tri el ili surteriĝas en Japanion. Sciencistoj antaŭvidas plimultiĝon kaj pligrandiĝon de tajfunoj pro la altiĝo de la marakva temperaturo. Tial oni timas, ke iu giganta tajfuno atakos Japanion kaj inundos vastan parton de niaj insuloj.

La multiĝo de karbondioksido kaŭzas varmiĝon kaj acidiĝon de la marakvo, el kio rezultas ŝanĝiĝo kaj detruo de la ekosistemo. En la lastaj jaroj oni kaptis ne multajn el iuspecaj fiŝoj, kiel salmoj kaj sairoj ¹, kiuj antaŭe estis abunde kaptataj. Varmigitaj maraj tajdoj malfaciligas la reproduktadon de tiuj fiŝoj aŭ forpelas ilin norden. Usonaj sciencistoj raportis, ke en orienta Azio la fiŝa resurso malmultiĝis je 15-35 % dum la lastaj 80 jaroj.

Novaj moskitoj

De kelkaj jaroj okazas, ke moskitoj ne venas piki homojn en la somerfino en Tokio kaj aliaj urboj. Laŭ fakuloj, la moskitoj ne povas agadi en medio kun temperaturo pli alta ol 35  ^oC. Aldone la fakuloj avertas pri la eblo – ĉar en Japanio la klimato estas tropika – ke alispecaj moskitoj, kiuj transportas malarion kaj aliajn tropikajn malsanojn, desude surteriĝos ĉi tien.

Ankaŭ humideco altas

Ne nur la varmo faras la japanan someron neeltenebla, sed ankaŭ la humideco, kiu kelkfoje superas 70 %. Ĉi-aŭguste en Tokio estis 10 tagoj, en kiuj la plej alta temperaturo superis 35 gradojn. Dum unu semajno – inter la 29a de julio kaj la 4a de aŭgusto – 57 personoj mortis en Japanio pro granda varma ondo, kaj 18 347 estis ambulance transportitaj al malsanulejoj. En 2018 pli ol 1000 mortis pro simila varmondo. Nemalmultaj mortis nokte, kio signifas, ke dumnokte la rolo de humideco estas granda.

Sinprotektado

Por protekti sin kontraŭ la forta suna varmo kaj la transviolaj radioj, la japana popolo uzas sunombrelojn. Jam antaŭ 300 jaroj urbanoj uzis belajn ombrelojn faritajn el fortikaj paperoj. Altrangaj viroj, inkluzive de samurajoj, kuracistoj kaj bonzoj, konkure uzis okulfrapajn ombrelojn. La registaro fojfoje malpermesis luksajn sunprotektilojn.

En la moderna epoko tute malaperis la kutimo porti sunombrelojn ĉe viroj. Tamen nun la ministerio pri medio rekomendas, ke ankaŭ viroj uzu tiujn protektilojn. Laŭ enketo, ĉ. 70 % de la virinoj uzas ombrelon, dum nur ĉ. 5 % de la viroj uzas ĝin.

1. Cololabis saira, parenco de skombro (red.)