Libroj

Bonstile verkita streĉa romano

La libro The Da Vinci Code (La da-Vinĉi-kodo) daŭre vekas interesiĝon. Jam Lode Van de Velde recenzis la verkon en MONATO (2005/2, p. 27), Karlo Ĝelozo aldonis siajn proprajn komentojn (2005/9, p. 6), kaj jen plia recenzo, ĝuste en la momento, kiam la filmfestivalo de Cannes malfermiĝas per la prezentado de la filma versio de tiu romano de Dan Brown.

La libron La da-Vinĉi-kodo mi legis en nederlanda traduko, sed ĝi estas tiel flua, ke laŭ mi tio ne influas mian juĝon pri la verko.

Unue: la verko estas bonstile verkita, kiel sufiĉe streĉa romano, kvankam min persone ĝenas la fakto, ke ne unufoje sed plurfoje la aŭtoro kredas plistreĉigi sian rakonton per ĉesigo de la agado ĝuste post sciigo, ke jen ili vidis / aŭdis ion decidige gravan, kaj jen sekvas unu aŭ du ĉapitroj pri alia figuro de la romano, por nur post tiu interrompo daŭrigi ĉe la anoncita granda malkovro, kiu kutime estas ekzemple kelkversa poemeto aŭ io simila. Do, laŭ mi, Brown tro forte emas substreki, ke tio, kion li verkas, vere estas streĉa romano. Por homoj, kiuj malofte ion legas, tio supozeble estas bela rimedo.

La rakonto mem vekis mondvastan intereson ĉefe pro tio, ke iel la aŭtoro provas kredigi nin – publikon – pri mondvaste ekzistanta konspiro kun Vatikano, Opus Dei kaj tria partio, Priorejo de Ciono, kiel protagonistoj. En la romano mem kelkaj roluloj asertas, ke la ĝenerala publiko ŝatas tiajn konspirorakontojn; nu, s-ro Brown ĝin liveras.

Laŭdire, Vatikano kaj Opus Dei malsamkiale klopodas por havigi al si la potencon super la Sankta Gralo, kiun tra la jarcentoj prigardas la Priorejo de Ciono. Male ol kutime, ĉi tie la Gralo ne estas materia objekto (kutime kiel tian oni indikas la pokalon, el kiu Jesuo trinkis dum la lasta manĝo kun siaj gelernantoj), sed ĉe Dan Brown, tre originale, la Gralo estas indiko por ĉio, ligita al la historio de Maria Magdalena: dokumentoj pri ŝi mem, pri ŝia asertata nupto kun Jesuo, pri ilia idaro, kiu certatempe estus identa je la dinastio de la merovidoj (dinastio en malnova Francio, kiun forpuŝis la dinastio de Karolo la Granda) kaj pri ties posteuloj tra la jarcentoj ĝis en la nuno.

Certe estas bela invento tiamaniere kombini plurajn fadenojn de mistereco: la rakontojn pri la ekesto de la frua kristanismo, pri la Gralo, pri – ĝeneralpublike – iom misteraj praaj reĝaj dinastioj, pri mezepoka kaj renesanca reprezalioj ekleziaj kontraŭ ĉio, kio nur povus aspekti hereze, pri rozkrucismo, framasonismo ktp.

S-ro Brown verkas kutime bone dokumentite. Ja ekzistas tre fruaj tradicioj pri am-ligiteco sufiĉe ekskluziva inter Maria Magdalena kaj Jesuo (en Esperanto ekzemple vidu mian La Evangelio laŭ Maria Magdalena), kaj tre povas esti, ke ili sin amis; ankaŭ la fama romano de la greka aŭtoro Nikos Kazantzakis – La lasta tento de Kristo tion traktis jam delonge. Kaj estas kompreneble, ke funkciuloj de Vatikano, verŝajne, ne volonte priparolus tiajn asertojn. Sed aliflanke: tion oni facile povas nomi legendoj, do sendanĝerigi. Vidi ian bezonon, ke Vatikano kiel ajn volus neniigi tiajn – ja eldonitajn! – tekstojn, estas minimume troigo. Sed en la romano – interesa tezo.

Krome ankaŭ per dokumentoj pri Leonardo da Vinci, pri liaj pentraĵoj kaj manuskriptoj, la aŭtoro sufiĉe bone provizis sin. Same pri diversaj preĝejoj, katedraloj, muzeoj ktp. Por homoj, kiuj nur tre malmulte vidis proprokule de niaj kulturaj heredaĵoj tutmondaj, jen bela invito iom viziti tiujn, ĉu interrete, ĉu persone. Ŝajnas, ke plurajn katedralojn kaj muzeojn vizitas nun pli da homoj, ol kutime, interalie kiel reago al legado de tiu ĉi romano. Se tio estas vera, estus bela sekvo.

Kelkaj aferoj, bedaŭrinde, estas vere malverŝajnaj: ekzemple, se en preĝejo protestanta iu bezonas tekston biblian, estas sufiĉe normale iri al la pupitro aŭ la katedro por tie konsulti la Biblion. Tiu ja troviĝas en ĉiu normala protestanta preĝejo. Sed iri al la altaro en romkatolika preĝejo por tie konsulti la Biblion estas sufiĉe nerealece: tie kutime troviĝas nur meslibro, kiu ja enhavas ie tie citaĵojn el la Biblio, sed nepre ne estas facile tie serĉi – kaj tuj trovi – difinitan versiklon el Ijob. Da tiaj detaloj renkontiĝas kelkaj. Sed la plimulto de la publiko tion supozeble eĉ ne rimarkas.

La fino de la romano estas absolute tro artefarita kaj malplifortigas la tuton: rerenkontiĝo kun homoj, kiujn oni opiniis mortintaj, kaj kiuj pruviĝas esti vivintaj dum jardekoj alilande – nu, tio estus bela tezo en la tipo de romano kiel Kastelo de Prelongo kaj simile. Mi bedaŭras, ke Brown ne fortranĉis tiun pecon.

Entute: verko, kiu meritis disvendiĝi sufiĉe bone, sed ke tio okazis je tia mirinda amplekso, laŭ mi, ne estas bone kompreneble: historie li rakontas nenion novan, streĉaj romanoj aperas en la mondo po miloj, la stilo estas flua, sed tute simpla, neniel speciala. Do ĝian furoran sukceson mi tute ne komprenas.

Mi scivolas, ĉu post kelkdek jaroj ĝi ankoraŭ trovos legantojn. Verŝajne ne multe. Por tio ĝi miatakse ne havas sufiĉe da individueco. Da tiaj „streĉaj romanoj” ja ekzistas tiom.