Sekve al la letero de Angelos Tsirimokos (MONATO 2017/01, p. 5) mi volas precizigi mian opinion rilate la albanojn en Grekio. La albanoj en Grekio apartenas al tri grupoj.
La unua grupo, nomata arvanitoj, reprezentas la albanan diasporon en Grekio formiĝintan antaŭ la 13a jarcento dum la Bizanca Imperio. Ili nombras sufiĉe multe (eĉ kelkaj milionoj, laŭ historiistoj), sed plejmulte ne plu parolas la albanan lingvon pro kultura asimiliĝo kun la grekoj. Eĉ tuj apude de Akropolo ekzistas kvartalo nomata „Plaka” (albane „maljunulino”). Plue preskaŭ ĉiuj vilaĝoj ĉirkaŭ Ateno, inkluzive de Maratono, estas loĝataj de tiuj arvanitoj, same en Moreo (Peloponezo), kaj en aliaj teritorioj de la kontinenta kaj insulara partoj de Grekio. La arvanitoj kontribuis notinde al la liberiĝo de Grekio kaj al ĝia sendependiĝo.
La dua grupo konsistas el aŭtoktonaj albanoj loĝantaj en la norda kaj nord-okcidenta Grekio en teritorio ĉirkaŭ 10 000 kvadrataj kilometroj najbare al Albanio, inter aliaj en Konica, Kosturi, Filat, Margeliĉ kaj Parga1. Ili apartenas al ambaŭ kredoj, ortodoksa kaj islama. Parto de tiu teritorio, nomata Ĉamerio, apud la Ionia Maro, estis loĝata plejmulte de islamiĝintaj albanoj.
Dum la antifaŝista milito ankaŭ ĉamoj batalis ĉebrake de grekoj. Dume en Grekio eksplodis civila milito inter la komunistoj kaj la monarkistoj. Ĉi-lastaj, subtenataj de la britoj, tute ne intervenis, kiam la ŝovinistaj militgrupoj komencis masakri la islamajn ĉamojn sendistinge, forbruligi tutajn familiojn inkluzive infanojn kaj maljunulojn, senkapigi aŭ simple mortigi ilin. Por eskapi tiajn teruraĵojn, la ĉamoj amase forlasis siajn terojn, domojn, riĉaĵojn kaj rifuĝis en Albanion. Dume en Ĉamerio plurestis ortodoksaj albanaj ĉamoj.
Ĝuste la posteuloj de tiuj kelkdekmiloj da islamaj ĉamoj, loĝantaj nun en Albanio, postulas, ke la greka registaro permesu al ili reveni en siajn terojn, kiuj estas el la plej fruktodonaj kaj belaj en Grekio.
La tria grupo, sufiĉe granda (kelkcentmila), konsistas el la albanaj enmigrintoj ekde la jaro 1990. Ili jam loĝas kaj laboras en Grekio, parte akiris la grekan civitanecon. Ĉirkaŭ 6000 beboj naskiĝas ĉiujare inter ĉi tiuj albanoj. Sed bedaŭrinde, ili ankoraŭ ne havas la eblon eklerni ankaŭ la albanan en la lernejoj, kvankam kelkaj volontulaj instruistoj albanaj tie instruas al ili la albanan alfabeton, historion kaj kulturon, kaj tio nur al kelkdekoj da gelernantoj!
Dume en suda Albanio loĝas kompakte certa greklingva komunumo, kelkdekmiloj, kiuj ĝuas ĉiujn rajtojn. Eĉ dum la reĝlanda tempo al ili ne mankis la greklingvaj lernejoj. La ŝtato aplikas por ili la tiel nomatan „pozitivan diskriminacion”: se en unu klasĉambro normala devas esti almenaŭ 20 lernantoj por havi unu instruiston, por grekoj la limo povas estis eĉ 2! Kaj simile. La albana registaro postulas, ke Grekio apliku al albanoj en Grekio almenaŭ la saman normon.
MONATO volas kontribui al la socia debato pri aktualaj temoj. Ĉar laŭ nia opinio gravas aŭdi plurajn voĉojn, ĝi regule aperigas opinio-tekstojn. Ĉiu aŭtoro verkas propranome kaj sola respondecas pri la enhavo de sia teksto. |