La Libri picturati 16-31, kies stato, malgraŭ ĝia aventurplena vivo, estas kontentiga, konsistas el 16 volumoj: unu albumo pri birdoj (112), unu pri fiŝoj (366) kaj kvarpieduloj (28), kaj dek kvar albumoj kun entute 1409 pentritaj plantoj. La komentoj - humanismoskribaj - ĉe la plantakvareloj donas botanikajn informojn, referencante al aŭtoroj kaj klasikaj kaj deksesjarcentaj kiel Dodoens [doduns], Gesner kaj Clusius [kluzius]. Ankaŭ al tiuj sed plie al la franca sciencisto Daléchamps kaj la sud-nederlandano (= flandro) Lobelius, referencas la prinotoj malsamskribaj. Ni distingas, krom altkvalita 16-jarcenta, paperspecon pli junan.
Preskaŭ ĉiuj, kiuj pristudis la t.n. "Clusius"-kolekton retrovitan en Krakovo, venis al la sama konkludo kiel Wegener. Konsiderante la rezultojn de nia ekzameno, ni ne povas aprobi ĝin, kiom ajn ĝi proksimiĝas al la vero.
Hans Wegener tamen sukcesis dedukti kiavoje - nome tra Daniel Weinman [vajnman], kanceliero de l' duklando Kleef - la Libri picturati atingis la bibliotekon de Friedrich Wilhelm, princelektisto de Brandenburg, posta reĝo de Prusujo. Tiu biblioteko formis la bazon de la Prusa Ŝtatbiblioteko (1919). Nesolvita restis por Wegener la demando, kiel tiun gravan botanikan akvarelaron ekposedis Weinman.
La bruĝan humaniston Karel van Sint-Omaars (mortis 1568 02 12), Sinjoro de Dranouter [dranoŭtr] kaj Moerkerke [murkerke], mencias sciencistoj kaj samtempaj kaj postaj. Travivinte mallongan militistan karieron kaj post unu kaj duonjara restado multe diskutita en Hago, li ekrezidis en sia kastelo en Moerkerke apud Bruĝo, gastigante tie siajn humanistajn amikojn. Antaŭ ĉio li dediĉis sin al la naturscienco. Ĉie konataj estis liaj botanikaj ĝardenoj kaj naturaj specimenaroj. Li ekintencis kunmeti serion de centoj da ilustraĵoj pri raraj plantoj nomotan Centuriae plantarum rariorum. Pro tio li apelaciis, kontraŭ jarsalajro de 9 flandraj pundoj, nutrado kaj loĝado, al unu el siaj plej regulaj gastoj: Carolus Clusius ... , laŭ letero, kiun li sendis al li la 14an de februaro 1567. Ĝi ankaŭ mencias la nomon de la pentristo: Jakob.
Majstro Jakob vanden Coornhuse [kornhise] (naskiĝis en Veurne?,1529 aŭ 1530) fariĝis Bruĝa civitano peredziĝe. En 1559-1560 kaj 1579-1580 li estis estrarano de la bruĝa gildo de skulptistoj kaj selistoj. Krome li estas menciita kiel ano de la pentrista gildo. Kvankam la de li pentrita parto el Centuriae ... rajtas je mencio inter la plej altkvalitaj botanikaj ilustraĵoj produktitaj dum la 16a jarcento en la Nederlandoj, lia kroma repertuaro estas apenaŭ konata.
Per stilekzameno oni konkludis, ke la plej grandan parton de la akvareloj faritaj laŭ ordono de Karel van Sint-Omaars, pentris Jakob vanden Coornhuse. En la kolekto izoleblas aro de pli altkvalitaj akvareloj, kiujn karakterizas tipa akvarela tekniko (ankaŭ guaŝo uziĝas de tempo al tempo) kaj ege detala kaj okultrafe grafika penikstrekado. Kelkaj inter ili portas la subskribon J(akob) C(oornhuse).
Krome la kolekto enhavas ilustraĵojn videble malpli altkvalitajn, portantajn la monogramojn L kaj LP. Tiujn verŝajne pentris Jan de Laval, lernanto de Coornhuse, kaj lia patro Pauwels de Laval. La poste aldonita, neprofesie farita folio subskribita LMPI mistonas komplete.
Pli ol plantaj kaj bestaj specimenaroj la Kunst- und Wunderkammer (kabinetoj pri artaĵoj kaj mirindaĵoj), kiujn kunmetis kelka nombro da 16-jarcentaj sciencistoj kaj diletantoj, estis vere enciklopedie konceptitaj kolektoj, prezentantaj miniaturan mondon en kiu reflektiĝis la ordo perfekta de l' Dia kreitaĵaro - kaj la kapablo de la homa racio kompreni ĝin ... Tiaj kolektoj stimulis la pristudadon kaj ofte la posedanto petis la konsilon de ekspertoj, kiel ekzemple Clusius, unue konsultita de Karel van Sint-Omaars kaj poste de Karel van Arenberg.
Kvankam tiamaniere ekestis sensaciaj kolektoj, la pristudado de tiuj restas scienca novalo. Tie kaj ĉi tie ekzistas ikonografiaj materialoj. Tamen pri la plimulto de la iam famaj sud-nederlandaj cruydeliefhebbers (herb-amatoroj) kaj iliaj ĝardenoj, tre malmulte aŭ eĉ nenio estas konata.
Post kvar jarcentoj la akvarelaro de Karel van Sint-Omaars estas konservata, malgraŭ ĉio, en la Jagiellonska biblioteko en Krakovo. Neniamaniere malpliiĝis ĝia scienca kaj arta valoro. La ordoninto de tiu unika kolekto certe rajtas je propra mencio en la historio de la botaniko en la sudaj Nederlandoj.
Indekso